Daar, waar het schuurt ………..
Een cadeau
“Il n’y a pas de problème”, “Het is geen probleem”, zegt Baba terwijl ik stralend voor hem sta. Ik heb hem zojuist een cadeau overhandigd. Ik heb er lang over nagedacht wat ik hem zal geven voor zijn verjaardag. Iets waarvan ik vermoed dat ik hem er een groot plezier mee doe. Het doet mij ook plezier om het te geven. Ik geef het hem niet als collega, niet als vertegenwoordiger van Rondom Baba, maar gewoon privé, als goede vriendin.
Baba staat met het cadeau in zijn handen. “Het is geen probleem”, zegt hij nog eens. Als hij aanstalten maakt om het in zijn tas te stoppen roep ik: “Nee, nee, uitpakken”! Aarzelend haalt hij het papier er af. Ik weet zeker dat hij er blij mee zal zijn, dat kan niet anders, ik denk het ook te zien. “C’est bon”, zegt hij, “Het is goed”. En hij loopt weg.
Jaren daarvoor is hij in Nederland. We lopen over de markt. Daar voelt hij zich iets meer op zijn gemak dan in de winkels. “We gaan een cadeau voor je vrouw kopen”, zeg ik. “Wat denk je van een mooie sjaal, of een lap stof, van welke kleur houdt ze”? ratel ik door. Ongelukkig kijkt hij me aan en haalt zijn schouders op. “Ik heb geen idee”, zegt hij. Tenslotte wijst hij een pakje schuursponsjes aan. Dat wil hij hebben. We kopen het, er hoeft geen papiertje om. Ik kan mijn ongenoegen en commentaar nauwelijks verbergen. Het schuurt bij mij, dat wel.
Beschaving
Het zijn zomaar twee voorbeelden van de vele schuurvlakken die Baba en mij een kijkje gaven in de diepere lagen van ons beider ‘beschaving’. In de eerste jaren dat ik in Mali woonde liepen dat soort plotseling optredende confrontaties nogal eens uit de hand en ging Baba, of ik, er met gestrekt been in.
Het was mijn redding dat de intense nieuwsgierigheid naar menselijk gedrag en de Amsterdamse humor van mijn vader vele malen groter waren dan de gekwetstheid van mijn ziel. Na de schrik en een adempauze heb ik Baba al die jaren steeds weer opnieuw doorgezaagd over het waarom van het gedrag in Mali en meteen ook naar het waarom van mijn eigen gedrag gekeken. Gedragingen die gebaseerd bleken te zijn op aangeleerde, en vaak onbewuste, regels. Regels die ik en de ander onverwacht tot diep in de ziel als vanzelfsprekend en ‘beter’ beschouwden. Gelukkig bleek die ontdekking en de verwerking ervan steeds vaker de bevrijding en de oplossing te zijn van het pijnlijke gevoel.
Aboeba en zijn vrouw Moekoeltoe
Hoe het zit het dan daar met cadeaus geven?
Mannen geven een vrouw geen cadeau want de man is geen vrouw!
Hij kan dus niet weten wat ze wil hebben! Mocht hij op het idee komen om toch een cadeau te geven dan wordt hij door de vrouwen beschouwd als niet mannelijk: “Hij speelt dat hij een vrouw is”, zeggen ze dan. Hij kan wel geld geven, dat heet: Prix de savon of prix de pagne (de prijs van zeep of van een rok). Dat is mannelijk.
Vrouwen geven absoluut geen cadeau aan mannen!
De man zou wantrouwig worden en zeggen: “Waar heb je dat vandaan”? Dat moet ten alle tijden vermeden worden.
En de schuursponsjes op de Amsterdamse markt voor zijn vrouw dan?
We hebben het onlangs, na vele jaren, kunnen bespreken. Het was een slimme oplossing van Baba voor een ingewikkeld probleem. Om te beginnen was ‘ik’ degene die wilde dat hij een cadeau aan zijn vrouw gaf. Om mij niet te kwetsen kocht hij iets. Maar niet iets vrouwelijks wat hem in een verkeerd daglicht kon stellen. Met de schuursponsjes liet hij zien dat hij wel verstand had van het zware vrouwenwerk en gaf haar iets dat de andere vrouwen niet hadden. En, hij gaf het niet maar legde het bij thuiskomst, zogenaamd achteloos, naast de ketels neer.
Cadeaus aan vrienden
Deze worden wel gegeven maar nooit rechtstreeks. En alleen tussen mannen of tussen vrouwen onderling.
“Sali, de vrouw van Sedou, is bevallen. De vrouw van de burgemeester komt feestelijk gekleed op bezoek en geeft mij een cadeau voor Sali. Ik hoor het cadeau te bewonderen en te zeggen hoe blij ik ben dat zij dit cadeau aan Sali geeft en dan dien ik het cadeau door te geven aan iemand die tussen mij en Sali staat. Die bewondert en geeft weer door tot het bij Sali komt. Sali geeft het meteen door aan iemand die het nog niet bewondert heeft en dan verdwijnt het achter een gordijn. De hele gemeenschap heeft ervan mee kunnen genieten dat Sali een cadeau heeft gekregen. En zo gaat het ook onder mannen. Geen jij en ik, alleen maar wij.”
Schuurt het al?
Ik heb in Mali geleerd dat het toelaten van de gewoontes van anderen in mijn eigen leven, ook als ze me tegenstaan, mij letterlijk meer kijk geven op wat ikzelf kan en doe en het verlegt steeds weer mijn grenzen.
Ik blijf Baba ook op zijn verjaardag een cadeau geven. Dat wil ik, ik kan het niet laten, hij is er aan gewend geraakt. En iedereen weet het.
“Wat vinden ze daar eigenlijk van”? kan ik niet nalaten bij één van onze vele gesprekken te vragen.
Hij lacht. “Dat is geen probleem”, zegt hij. “Iedereen weet dat jij mijn vreemde tweeling bent”.
Prix de fȇte
Vorige week was ik niet in Mali op de verjaardag van Baba. Ik vroeg telefonisch aan Aminata, de boekhoudster, of ik wat geld uit de Here Bugu kas kon lenen dat ze aan de zoon van Baba zou geven.
“Prix de fête”, de prijs van een feest zal ik maar zeggen. Zodat hij als verrassing wat lekkers kon inslaan voor de familie. Aminata, nu gealarmeerd dat Baba jarig was, deed vervolgens iets ongewoons. Ze kocht op de markt twee kaarsjes. Alle medewerkers van Here Bugu werden uitgenodigd stil in een donkere kamer van het huis te komen staan. De twee kaarsjes werden aangestoken en Baba mocht binnenkomen. Twee lichtjes in de duisternis.
De tweeling!
Geven is een kunst
In Mali zeggen ze: “De verbondenheid, intimiteit en emoties die Westerlingen nastreven in individuele relaties hebben een aantrekkingskracht die de geest en de groep buitensluit”.
Het is in Nederland nu de maand van de cadeautjes. Cadeautjes in een zak of onder de boom. Sinterklaas en de Kerstman zijn ónze intermediairs die het ‘ego’ karakter van het geven afromen. Dat zijn de cadeautjes die ook bij ons nog van hand tot hand gaan en de vreugde wordt gedeeld in de groep. Laten we dat koesteren.
DOE JE OOK NOG MEE? WIL JE DONEREN? HIER KAN HET!
100 kilo rijst= 80 euro/ 100 kilo gierst = 45 euro
Overmaking onder vermelding van RIJSTACTIE
of voor Here Bugu
onder vermelding van ALGEMEEN
Stichting Rondom Baba NL98TRIO0784740593
of via DEZE LINK
Inschrijven
Altijd op de hoogte blijven? Schrijf je in en ontvang bij elk nieuwe artikel een e-mailbericht.
